Rodziny przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej mogą otrzymać wsparcie od gminy w postaci wsparcia asystenta rodziny. Możliwość taka wynika z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nałożyła na gminy obowiązek udzielania pomocy rodzinom z dziećmi mającymi problemy w wypełnianiu swoich funkcji. Pomoc ta realizowana będzie poprzez działania asystenta rodzinnego, który wesprze rodziny w przezwyciężaniu trudności związanych z opieką i wychowaniem małoletnich dzieci.
Asystent pomoże rodzicom w wypełnianiu ról społecznych aby nie dopuścić do umieszczania dzieci poza rodziną tj w placówkach lub rodzinach zastępczych. Jeśli dzieci znajdują się pod pieczę zastępczą, rolą asystenta będą działania na rzecz ich jak najszybszego powrotu do rodziny biologicznej.
W przypadku powzięcia informacji o rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, kierownik ośrodka pomocy społecznej zleci przeprowadzenie w tej rodzinie rodzinnego wywiadu środowiskowego. Jeżeli rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadzony przez pracownika socjalnego potwierdzi występowanie trudności opiekuńczo-wychowawczych, kierownik ośrodka pomocy społecznej przydzieli rodzinie asystenta, który podejmuje pracę z tą rodziną.
Z ustawy wynika, że asystent rodziny powinien swą pracę prowadzić za zgodą i przy aktywnym udziale rodziny wymagającej pomocy oraz pobudzać ją do aktywnej współpracy. Praca z rodziną powinna być organizowana lub kontynuowana również w sytuacji czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną. Miejscem prowadzenia pracy z rodziną jest miejsce jej zamieszkania lub miejsce przez nią wskazane.
Zadania asystenta rodziny określa art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
1. Szczegółowy zakres obowiązków asystenta:
-
opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym;
-
opracowanie, we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej;
-
udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego;
-
udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych;
-
udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów psychologicznych;
-
udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi;
-
wspieranie aktywności społecznej rodzin;
-
motywowanie członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych;
-
udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej;
-
motywowanie do udziału w zajęciach grupowych dla rodziców, mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych;
-
udzielanie wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych;
-
podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin;
-
prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci;
-
prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną;
-
dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku;
-
monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną;
-
sporządzanie, na wniosek sądu, opinii o rodzinie i jej członkach;
-
współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;
-
współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uzna za niezbędną.
Kolejnym zadaniem asystenta rodziny jest koordynacja z ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin "Za życiem" z ustawy z dnia 4 listopada 2016r.
Ustawa o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” przyznaje m.in. rodzinie uprawnienia do poradnictwa w zakresie:
1) przezwyciężania trudności w pielęgnacji i wychowaniu dziecka;
2) wsparcia psychologicznego;
3) pomocy prawnej, w szczególności w zakresie praw rodzicielskich i uprawnień pracowniczych;
4) dostępu do rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz świadczeń opieki zdrowotnej;
koordynowanego przez asystenta rodziny. Koordynacja polega na:
1) opracowaniu wspólnie z osobami, o których mowa w ust.2 katalogu możliwego do uzyskania wsparcia;
2) występowaniu przez asystenta rodziny w imieniu osób (kobiet posiadających dokument potwierdzający ciążę ich rodzin lub rodziny z dzieckiem posiadającym zaświadczenie, o którym mowa powyżej), na ich żądanie do podmiotów, o których mowa w art.2 ust.2 ustawy, z wyłączeniem świadczeniodawców, w celu umożliwienia im skorzystania ze wsparcia, na podstawie pisemnego upoważnienia.
Koordynacja wsparcia podejmowana jest przez asystenta rodziny na wniosek osób, o których mowa powyżej, złożony do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy kierownika ośrodka pomocy społecznej.Do wniosku należy załączyć:
- zaświadczenie lekarskie potwierdzające ciężki i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, wystawione przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego,w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, posiadającego specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii i neonatologii;