Rodziny przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej mogą otrzymać wsparcie od gminy w postaci wsparcia asystenta rodziny. Możliwość taka wynika z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nałożyła na gminy obowiązek udzielania pomocy rodzinom z dziećmi mającymi problemy w wypełnianiu swoich funkcji. Pomoc ta realizowana będzie poprzez działania asystenta rodzinnego, który wesprze rodziny w przezwyciężaniu trudności związanych z opieką i wychowaniem małoletnich dzieci.
Asystent pomoże rodzicom w wypełnianiu ról społecznych aby nie dopuścić do umieszczania dzieci poza rodziną tj w placówkach lub rodzinach zastępczych. Jeśli dzieci znajdują się pod pieczę zastępczą, rolą asystenta będą działania na rzecz ich jak najszybszego powrotu do rodziny biologicznej.
W przypadku powzięcia informacji o rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, kierownik ośrodka pomocy społecznej zleci przeprowadzenie w tej rodzinie rodzinnego wywiadu środowiskowego. Jeżeli rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadzony przez pracownika socjalnego potwierdzi występowanie trudności opiekuńczo-wychowawczych, kierownik ośrodka pomocy społecznej przydzieli rodzinie asystenta, który podejmuje pracę z tą rodziną.
Z ustawy wynika, że asystent rodziny powinien swą pracę prowadzić za zgodą i przy aktywnym udziale rodziny wymagającej pomocy oraz pobudzać ją do aktywnej współpracy. Praca z rodziną powinna być organizowana lub kontynuowana również w sytuacji czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną. Miejscem prowadzenia pracy z rodziną jest miejsce jej zamieszkania lub miejsce przez nią wskazane.
Zadania asystenta rodziny określa art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
1. Szczegółowy zakres obowiązków asystenta:
1) opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym,
2) opracowanie, we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej,
3) udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego,
4) udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych,
5) udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów psychologicznych,
6) udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi,
7) wspieranie aktywności społecznej rodzin,
8) motywowanie członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
9) udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej,
10) motywowanie do udziału w zajęciach grupowych dla rodziców, mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych,
11) udzielanie wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych,
12) podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin,
13) udzielanie wsparcia dziecku przez towarzyszenie mu podczas posiedzenia albo rozprawy
z jego udziałem, o których mowa w art. 76a § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 37, 1222 i 1248),
14) podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin,
15) prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci,
16) prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną,
17) dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku,
i przekazywanie tej oceny Kierownikowi MOPS,
18) monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną,
19) sporządzanie, na wniosek sądu, opinii o rodzinie i jej członkach,
20) współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny,
21) współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą, o których mowa w art. 9a ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uzna za niezbędną,
22) realizacja zadań wynikających z Ustawy „Za życiem” obejmująca m.in.:
koordynację kompleksowego wsparcia podejmowaną przez asystenta rodziny na wniosek osób uprawnionych,
opracowanie wspólnie z rodziną katalogu możliwego do uzyskania zakresu wsparcia,
wsparcie asystenta rodziny w postaci m.in.:
– doradztwa w zakresie form i miejsca wsparcia,
– poradnictwa oferowanego kobietom w ciąży i ich rodzinom,
– poradnictwa w zakresie pielęgnacji i opieki nad niemowlęciem,
– pomocy w codziennej organizacji życia rodziny, planowania sposobów spędzania wspólnie wolnego czasu,
– nauki sprawnego wykonywania obowiązków domowych,
– doradztwa w zakresie zarządzania budżetem domowy,
– informowania, jak działają urzędy, placówki wsparcia rodziny i dziecka,
– pomocy w sprawach urzędowych, wspierania rodziny w kontaktach z pracownikami
szkoły, przedszkola, sądu, poradni, przychodni, policji, urzędów i innych instytucji,
– pomocy w zakresie możliwości podniesienia kwalifikacji zawodowych i poszukiwaniu pracy.
występowanie przez asystenta rodziny w imieniu uprawnionych osób, do podmiotów
odpowiedzialnych za realizację wsparcia, w celu umożliwienia im skorzystania z pomocy, na podstawie pisemnego upoważnienia,
współpracę z rodziną w zakresie oddziaływań profilaktycznych i wzmocnienia kompetencji wychowawczych rodziny,
przyznawanie rodzinom wsparcia w postaci rodziny wspierającej.
Koordynacja wsparcia podejmowana jest przez asystenta rodziny na wniosek osób, o których mowa powyżej, złożony do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy kierownika ośrodka pomocy społecznej.Do wniosku należy załączyć:
- zaświadczenie lekarskie potwierdzające ciężki i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, wystawione przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego,w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, posiadającego specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii i neonatologii;
